Bill Tytla: ένας σπουδαίος animator, ένας καλός φίλος, ένας αδικημένος.

   Ο Vladimir Peter Tytla γεννήθηκε στα 1904 στην Νέα Υόρκη, από Ουκρανούς μετανάστες. Οι γονείς του είδαν ότι ο γιος του είχε ταλέντο στις τέχνες και τον βοήθησαννα το αξιοποιήσει, ηθικά πρωτίστως. Στα 1914, τον πήγαν να δει την περίφημη παρουσίαση της Gertie the Dinosaur του πρωτοπόρου Winsor McCay και από τότε η ζωή του άλλαξε. Ενώ πήγαινε κανονικά στο λύκειο, παρακολουθούσε τα απογεύματα μαθήματα βιομηχανικού σχεδίου. Τελικά, παράτησε και αυτός το σχολείο για να αφοσιωθεί σε αυτό που αγαπούσε περισσότερο:το κινούμενο σχέδιο.

    Αρχικά, εργάστηκε σε διαφημίσεις και σε ταινίες, κάνοντας τους τίτλους, στα 1920 στην Paramount. Γρήγορα έφυγε από εκεί και πέρασε από διάφορα στούντιο, καταλήγοντας κάποια στιγμή και αυτός να δουλεύει για τον John Terry αλλά και τον αδερφό του Paul. Σε λίγα χρόνια, έβγαζε αρκετά χρήματα για να στηρίξει οικονομικά και την οικογένειά του. Παράλληλα, ήθελε να εξελίξει την τέχνη και την τεχνική του και ξεκίνησε σπουδές στην Art Students League στην Νέα Υόρκη πάντα. Στα 1929, έκανε ένα ακόμα βήμα εκπαιδευτικό, καθώς πέρασε στην Ευρώπη, όπου μελέτησε τα αριστουργήματα της τέχνης και σπούδασε όχι μόνο ζωγραφική αλλά και γλυπτική. Ειδικά αυτό τον βοήθησε στο να προσδώσει μία αίσθηση τριών διαστάσεων στα έργα του, κυρίως δίνοντας το βάρος, αλλά φυσικά έχοντας και την σύνολη αίσθηση του όγκου καλύτερα από πολλούς. Στην Ευρώπη ο Tytla συνειδητοποίησε ότι είχε πολύ δρόμο ακόμα να κάνει για να φτάσει σε ικανό, για τον ίδιο, επίπεδο και κατέστρεψε τα περισσότερα από τα έργα του! Όμως, σε αντίθεση π.χ. με τον Milt Kahl, αυτή η αναζήτηση της τελειότητας δεν τον οδήγησε σε αποξένωση από τον εργασιακό ή κοινωνικό του περίγυρο. Επέστρεψε στην Αμερική με την πεποίθηση ότι θα μπορούσε να γίνει μεγάλο animator αξιοποιώντας τα αποκτημένα στην Ευρώπη εφόδια. Ο παλιός του γνωστός, ο Paul terry, του προσέφερε αμέσως δουλειάς. Τότε γνώρισε τον Art Babbitt, με τον οποίο συνδέθηκαν με αχώριστη φιλία. Μάλιστα, έγιναν συγκάτοικοι. Ο Αρτ γρήγορα έφυγε για το Χόλυγουντ και την Ντίσνεϋ. Ζήτησε από τον Tytla να τον ακολουθήσει, όμως αυτός δεν ήταν ακόμα έτοιμος να αφήσει μία σίγουρη δουλειά και έναν μισθό που βοηθούσε πολύ και τους γονείς του.

    Τελικά, πήγε στο Χόλυγουντ και στον Ντίσνεϋ στα 1934. Εντυπωσιάστηκε με την κατάσταση που συνάντησε εκεί και δέχτηκε να εργαστεί με μισθό χαμηλότερο από αυτόν που έπαιρνε στην Terrytoons. Για ένα χρονικό διάστημα, βασικά για το 1935, προσελήφθη δοκιμαστικά και εργάστηκε σε μερικά φιλμάκια. Ο μεγάλος animator Grim Natwick έλεγε ότι ο Tytla δούλευε σαν να ήταν ένας αετός που προστάτευε μία φωλιά με χρυσά αυγά, παθιασμένα, τόσο πολύ μάλιστα που συχνά με το μολύβι του άνοιγε τρύπες στο χαρτί που σχεδίαζε. Γρήγορα το ταλέντο του έγινε αντιληπτό από τον Ντίσνεϋ και μαζί με τον Μπάμπιτ ανέβηκαν νωρίς την ιεραρχία των καρτουνιστών του στούντιο. Συγκατοίκησε πάλι με τον Μπάμπιτ, με τα χρήματα που κέρδιζε πήρε ένα μεγάλο σπίτι για τους γονείς του στο Κονέκτικατ, παρακολουθούσε διάφορα μαθήματα μαζί με τον φίλο του Αρτ., για να συνεχίσει να βελτιώνεται.

    Ήταν από τους πρώτους και βασικούς συντελεστές για την Χιονάτη και τους επτά νάνους, και έδωσε μεγάλη βάση στην έκφραση των συναισθημάτων. Ειδικά στην σκηνή που ο γκρινιάρης και μισογύνης νάνος δέχεται ένα φιλί από την Χιονάτη, ο Tytla δίνει ουσιαστικά με παντομίμα την αλλαγή των συναισθημάτων. 

Στον Πινόκιο, ο Tytla ανέλαβε τον Στρόμπολι, τον κουκλοπαίχτη, έναν χαρακτήρα με πολύ δυνατά συναισθήματα και εκφράσεις. Εκεί απέδωσαν και οι γνώσεις των τριών διαστάσεων που απέκτησε στην Ευρώπη. Στα 1938,στην μικρού μήκους Brave Little Tailor, σχεδίασε έναν γίγαντα χαζό. Αυτός, σύμφωνα με κάποιους μελετητές της ιστορίας του κινουμένου σχεδίου των ΗΠΑ, αποτέλεσε το πρότυπο του γίγαντα από τότε και στο εξής για τα κινούμενα σχέδια. Στην Fantasia ο Tytla εργάστηκε στο τμήμα του έργου που αφορά στην μουσική της Νύχτας στο Φαλακρό Βουνό, όπου εμφανίζεται ο χαρακτήρας που δημιούργησε, ο Chernabog, ο Μαύρος Θεός. Και αυτή η σκηνή βασίζεται στην παντομίμα και στην έκφραση συναισθημάτων και θεωρείται το απόγειο της τέχνης του από πολλούς. 

Εν τω μεταξύ, στα 1938, παντρεύτηκε την Adrienne le Clerc, ηθοποιό και μοντέλο. Μετά την Φαντασία, ανέλαβε να σχεδιάσει τον Ντάμπο, το γνωστό ελεφαντάκι. Πρότυπο για την συμπεριφορά και την ψυχοσύνθεση του Ντάμπο ήταν ο ίδιος του ο γιος, ο Peter Tytla. Κάποιες από τις σκηνές έχουν καταφέρει να συγκινήσουν ακόμα κι εμένα (ω, ναι...). Και αυτό ήταν το ουσιαστικό τέλος του Tytla από την Ντίσνεϋ...

...Γιατί ήρθε η απεργία μετά την απόλυση του Μπάμπιτ, ο οποίος είχε δείξει ενδιαφέρον συναδελφικό για τις περικοπές των χαμηλότερων υπαλλήλων της εταιρείας. Η συμμετοχή του Tytla στην απεργία ήταν έκπληξη για τον Disney. Ο Tytla υποστήριζε την ιδέα του ενωτικού συνδικάτου αλλά και την απεργία με αφορμή την απόλυση του φίλου του αλλά και λόγω της βαθύτερης αιτίας, των περικοπών και απολύσεων στην Ντίσνεϋ. Εν τούτοις, δεν ήθελε να βλάψει προσωπικά, τον ίδιο τον Disney. Ήθελε απλά να προστατέψει τα συμφέροντα και τα δικαιώματα όσων δούλευαν σε αυτόν. Μετά την λήξη της απεργίας, ο Tytla επέστρεψε στον Ντίσνεϋ, αλλά υπήρχε ήδη πολύ μεγάλη ένταση. Εργάστηκε κυρίως σε προπαγανδαστικά κινούμενα σχέδια (κρατούσε ακόμα ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος). Στο άσχημο κλίμα που είχε δημιουργηθεί, προστέθηκε μία σοβαρή ασθένεια της συζύγου του αλλά και μία επιθυμία να επιστρέψει στους δικούς του, στο Κονέκτικατ πλέον. Στις αρχές του 1943 έφυγε από του Ντίσνεϋ, αλά ήταν μία κίνηση για την οποία μετάνιωσε.

    Μετά, πήγε για λίγο στην Terrytoons,στην οποία άρχισε να εργάζεται ως σκηνοθέτης. Δεν κάθισε πολύ, αλλά η σκηνοθεσία ήταν πλέον το νέο του πόστο. Από το 1945 εργάστηκε στα Famous Studios, που ήταν θυγατρική της Paramount. Δούλεψε επάνω σε πλήθος ταινιών μικρού μήκους με πρωταγωνιστές την Μικρή Λουλού, τον Ποπάϋ, την Μικρή Όντρεϋ, τον Herman Mouse κ.ά. Η κόρη του Tammy ήταν πηγή έμπνευσης για την Λουλού και την Όντρεϋ.

    Στα 1950 μετακόμισε στην Tempo Productions, ιμία εταιρεία που είχαν δημιουργήσει οι David Hilberman και Zack Schwartz, παλιοί γνωστοί του από του Ντίσνεϋ. Η εταιρεία εργάστηκε σε διαφημιστικά αλλά και σε διάφορες σύντομες ταινίες, αν και αρχικός σχεδιασμός ήταν να δημιουργήσουν εκπαιδευτικά κινούμενα σχέδια (όμως η αγορά δεν “σήκωνε”μία τέτοια “πολυτέλεια”). Ο Tytla δεν άφησε κάποιο ιδιαίτερα σημαντικό έργο εκεί, αλλά ασχολήθηκε και με το stop motion, πιάνοντας και αυτή την τεχνική. Πάντως, η Tempo γνώρισε αρκετά εμπόδια και αρκετά έργα που παράχθηκαν εκεί χάθηκαν, καθώς η εταιρεία ανήκε στις “προγραμμένες” του μακαρθισμού. Στα 1954 ο Tytla επισκέφθηκε τα στούντιο του Ντίσνεϋ για να δει παλιούς γνώριμους. Ήταν μία συγκινητική για τον ίδιο στιγμή.

    Κατόπιν, ο Tytla σκηνοθέτησε επεισόδια για τέσσερις σειρές. Τον Ποπάϋ από το 1956 ως το 1963, τον Deputy Dawg από το 1959 ως το 1972, το Matty's Funday Funnies από το 1959 ως το 1962 και το The New Casper Cartoon Show από το 1963 ως το 1969. Παράλληλα εργάστηκε σε μία μικρή ταινία της Terrytoons και η τελευταία του μεγάλη ταινία ήταν “Ο απίστευτος κύριος Λίμπετ”, την οποία όμως δεν ολοκλήρωσε ο ίδιος, καθώς αρρώστησε. Άρχισε μία σειρά εγκεφαλικών επεισοδίων, που του στέρησαν τελικά την όραση από το ένα του μάτι.

    Στα 1968 απευθύνθηκε στην Ντίσνεϋ για εργασία (για animation αλλά και για σενάριο) αλλά δύο φορές πήρε αρνητική απάντηση, έστω και ευγενική.

     Πέθανε στα 1968, στο Κονέκτικατ.