Πέμπτη 6 Οκτωβρίου 2011

Κινούμενο σχέδιο από το ...”σιδηρούν παραπέτασμα”. Μέρος Α: Οι σειρές που αγαπήσαμε.


            Κατά την ...”σοσιαλιστική” περίοδο της Ελλάδας, στην δεκαετία του 1980 δηλαδή, όσοι βρισκόμασταν στην παιδική ηλικία βλέπαμε αρκετές σειρές κινουμένων σχεδίων. Οι περισσότερες σειρές δεν διέφεραν πολύ μεταξύ τους και δεν μπορώ να πω ότι θυμάμαι κάποιες χαρακτηριστικές (με εξαίρεση τις Thundercats). Υπήρχαν φυσικά και οι γιαπωνέζικες σειρές, από τις οποίες θυμάμαι περισσότερο εκείνη με τα γιαπωνέζικα παραμύθια. Από την Ισπανία μας έρχονταν οι “Τρεις σωματοφύλακες” με πρωταγωνιστές σκυλιά (νομίζω και ο Δον Κιχώτης ήταν ισπανική παραγωγή) , κάποιες ενδιαφέρουσες σειρές από την Αγγλία, αλλά εκείνες οι σειρές οι οποίες σημάδεψαν κι εμένα αλλά, νομίζω, και την πλειοψηφία των παιδιών εκείνης της γενιάς, ήταν οι σειρές που προέρχονταν από τις τότε σοσιαλιστικές χώρες.
            Η σύντομη αναφορά μου θα γίνει σε τρεις, ίσως τις πιό χαρακτηριστικές. Παραλείπω τον Ρέξ, τον σκύλο, ο οποίος όμως εμφανιζόταν σε ένα επεισόδιο από μία από αυτές, την πρώτη από αυτές στις οποίες θα αναφερθώ.

Μπόλεκ και Λόλεκ.
            Η σειρά ήταν πολωνική και ίσως η πιό επιτυχημένη από τις παραγωγές του σοσιαλιστικού στρατοπέδου. Η έμπνευση βρίσκεται σε μία πολωνική ταινία του 1936. Η σειρά μεταδιδόταν από το 1963 έως και το 1986. Σκηνοθέτης ήταν ο Wladyslaw Nehbrecki, ο οποίος έδωσε στους χαρακτήρες του Μπόλεκ και του Λόλεκ στοιχεία από τους γιούς του. Τα αρχικά σχέδια τα έφτιαξε ο γερμανικής καταγωγής Alfred Ledwig και τα προχώρησαν ο Nehbrecki με τον Leszek Mech. Μουσική έγραψε ο Waldemar Kazanecki. Η παραγωγή ήταν του στούντιο Rysinciwych, Bielsko Biala.
Ήρωες είναι τα δύο αγόρια, ο Μπόλεκ και ο Λόλεκ (στα αγγλικά έγιναν Jym 'n' Jam, Bennie and Lennie). Τα περισσότερα επεισόδια δεν είχαν διαλόγους και έτσι ήταν εύκολα κατανοητά διεθνώς. Μάλιστα, ήταν η μόνη σειρά κινουμένων σχεδίων που επετράπη στην ιρανική τηλεόραση αμέσως μετά την επικράτηση της ισλαμικής επανάστασης.

Το σχέδιο δεν ήταν κάτι το ιδιαίτερο, αλλά η σειρά στόχευε αλλού: περνούσε τα μηνύματα της φιλίας, της συνεργασίας, της μάθησης, της εξερεύνησης και το πετύχαινε πολύ καλά.
Η επιτυχία της σειράς έφερε και δύο μεγάλους μήκους ταινίες, Το μεγάλο ταξίδι του Μπόλεκ και του Λόλεκ στα 1977 και Ο Μπόλεκ και ο Λόλεκ στην Άγρια Δύση στα 1986. Η σειρά βραβεύτηκε πολλές φορές. Αρκετές πόλεις της Πολωνίας σήμερα έχουν το όνομα των δύο ηρώων, αποτέλεσμα μάλλον της εμπορευματοποίησης. Άλλωστε, οι Μπόλεκ και Λόλεκ έγιναν κούκλες και άλλα είδη εμπορικά,αποφέροντας κέρδη σε όσους εκμεταλλεύονται το προϊόν αυτό. Κάποια επεισόδια προβλήθηκαν και από το κανάλι της Nickelodeon (όχι το ελληνικό).

Το κουνέλι με τα τετράγωνα στα αφτιά (A Kockásfülü nyúl)
            Τώρα, για τον τίτλο στα ελληνικά θα σας γελάσω. Μπορεί να λεγόταν και “Το κουνέλι μέσα στο μπαούλο”, αλλά δεν θυμάμαι και σίγουρα.

            Η σειρά βγήκε στα 1978 και περιελάμβανε 26 επεισόδια. Δημιουργοί ήταν η συγγραφέας παιδικών βιβλίων αλλά και γραφίστρια Veronika Marék και ο animator Zsolt Richly. Κύρια φιγούρα ήταν το κουνέλι με τα αυτιά με τα ρομβοειδή σχήματα, που ξύπναγε μέσα στο μπαούλο του στην κορυφή μιας πολυκατοικίας και με το κυάλι του έβλεπε ποιά περιπέτεια θα έλυνε κάθε φορά.
            Οι ιστορίες ήταν πολύ απλές, κατανοητές και μάλιστα χωρίς ομιλία και έτσι η σειρά γνώρισε διεθνή επιτυχία, αφού προβλήθηκε σε ενενήντα περίπου χώρες. Συμπρωταγωνιστούσαν τέσσερα παιδιά με διαφορετικούς χαρακτήρες, ένα κορίτσι και τρία αγόρια. Και αυτή η σειρά προβλήθηκε σε δυτικές χώρες. Η εμπορευματοποίηση μετά τις ανατροπές στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη οδήγησε στην δημιουργία διάφορων αντικειμένων που πωλούνται, με βάση την σειρά αυτή.

Ο Λύκος και ο Λαγός (“Θα σου δείξω λαγέ”, Ну, погодн!).
            Η αγαπημένη μου, όπως και πολλών άλλων. Η παραγωγή ανήκε στην Soyuzmultfilm, Σκηνοθέτες και σεναριογράφοι ήταν αρκετοί: σταθερός σεναριογράφος ήταν ο Aleksandr Kurlyandsky, δημιουργοί των χαρακτήρων ήταν οι  Svyatozar Rusakov, Aleksey Kotyonochkin και η Svetlana Davidova. Πλήθος animators εργάστηκαν για να βγει η σειρά.
            Ο Λύκος είχε έναν “αλήτικο” χαρακτήρα, παράνομο και ενοχλητικό, έναντι των πιό αδύναμων. Έπαιζε, όμως, κιθάρα και βέβαια οδηγούσε μία μοτοσυκλέτα (η οποία πάντως συχνά παρουσίαζε προβλήματα, αν θυμάμαι καλά...). Ο Λύκος σταθερά και αμετάκλητα προσπαθούσε να πιάσει τον Λαγό, αλλά εις μάτην. Παρόλα αυτά, συχνά στα επεισόδια ξετύλιγε διάφορα ταλέντα του, καλλιτεχνικά κ.ά.
            Ο Λαγός δεν έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και μάλλον “χάνεται”μέσα στην αγαθοσύνη και στην καλοσύνη του. Σε κάποια επεισόδια, έβγαλε τον Λύκο από δύσκολες καταστάσεις, αλλά γενικά δεν ήταν ο “πρωταγωνιστής”της σειράς.

            Ο κύριος σκηνοθέτης της σειράς, ο Vyacheslav Kotyonochkin, είχε πάρει ταινίες του Ντίσνεύ στην Ρωσία από την Γερμανία, αμέσως μετά το τέλος του Β΄ παγκοσμίου Πολέμου και τις μελέτησε. Παρότι είχε κάνει σοβαρή δουλειά για την κωμική αυτή σειρά και παρότι οι Σοβιετικοί -και μετέπειτα οι Ρώσοι αλλά και άλλοι – αγάπησαν την σειρά, οι συνάδελφοί του στην Soyuzmultfilm δεν την θεωρούσαν κάτι σημαντικό (η αλήθεια είναι ότι τεχνικά θα βρει κανείς άλλες πολύ καλές σειρές ή ταινίες, πραγματικά ανώτερες από την σειρά που μας ενδιαφέρει). Όμως, η δημοφιλία της σειράς δεν μπορούσε να σταματήσει και τελικά οδήγησε στο να αναπτυχθούν ακόμα και σοβαρές συζητήσεις γύρω από ζητήματα που θίγονταν. Βέβαια, η σοβαρότητα δεν ήταν πάντα το στοιχείο αυτών των συζητήσεων. Π.χ., στο περίφημο επεισόδιο όπου ο Λύκος και ο Λαγός συμφιλιώνονται, ανταλλάσσοντας λουλούδια, πίνοντας και χορεύοντας, υπήρχε μία συζήτηση για το αν το επεισόδιο προωθούσε την ...ομοφυλοφιλία. Υπήρχαν, όμως, και συζητήσεις του τύπου αν η σειρά έδειχνε μία πάλη ανάμεσα στην διανόηση – την εκπροσωπούσε υποτίθεται ο Λαγός – και τους εργάτες – όπου έβλεπαν τον λύκο. Πάντως, αν και οι συζητήσεις αυτές είχαν ένα ενδιαφέρον, ο  Kotyonochkin τις θεωρεί πως στέκονταν σε λάθος βάση, αφού ποτέ δεν είχε πρόθεση να θίξει τέτοια ζητήματα (θυμίζει λίγο την συζήτηση για το αν η κοινωνία των Στρουμφ είναι κομμουνιστική, για το τί υπονοείται με το να μην υπάρχει παρά μία γυναίκα στο χωριό κτλ).
            Κάποια επεισόδια γυρίστηκαν μετά την πτώση της σοβιετικής εξουσίας. Έχω την εντύπωση -μιας και έχω δει κάποια -ότι έχει χαθεί η ατμόσφαιρα των παλιών επεισοδίων. Ο Λαγός έχει ψηλώσει, ο Λύκος έχει εκμοντερνισθεί και “ομορφύνει”, η ατμόσφαιρα γενικά δεν αποπνέει “αθωότητα”. Μάλιστα, τα dvd με τα επεισόδια που βγήκαν μετά το 2005, δεν μπορεί κάποιος να τα παρακολουθήσει στην τηλεόραση, αλλά μόνο να τα αγοράσει σε συγκεκριμένα ρωσικά σούπερ μάρκετ. O tempora, o mores...

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου